به نقل از «مهر»

مبانی دینی مشارکت زنان از منظر قرآن و سنت

تاریخ انتشار: ۲۶ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۰۳۳۱۳

به گزارش خبرگزاری مهر، فهمیه احمدوند پژوهشگر فلسفه دین در یادداشتی به موضوع «مبانی دینی مشارکت زنان از منظر قرآن و سنت» پرداخت که جزئیات آن به شرح ذیل است.

پیرامون بحث مشارکت زنان در جامعه مناظره‌ها و مباحث فراوانی صورت گرفته است و در این خصوص از منظر منابع دینی، بین علمای دین و اندیشمندان اختلاف بسیاری وجود دارد، از آنجا که مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان مستلزم تغییراتی در ساختار خانواده، روابط و معاشرت با مردان و مسائلی از این دست است، این مسأله در حوزه مطالعات دین با چالش‌ها و دیدگاه‌های متعارضی روبروست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در بررسی اصل مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان با توجه به مبانی نظری اسلام دو دیدگاه مطرح می‌شود که در یک دسته بندی ساده می‌توان در دو دیدگاه سنتی و مدرن آن را خلاصه کرد. در نگاه سنتی با توجه به ویژگی‌های روانی، تفاوت‌های جسمانی، روحی و ذهنی زن و مرد و استدلال به برخی آیات و روایات، به منع مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی معتقدند.

مثلاً یک دیدگاه بر اساس آیه «و قَرنَ فی بُیُوتکُنَ» به خانه‌نشینی و انزوای زنان از جامعه تأکید دارد. در یک دسته بندی می‌توان آیاتی و روایاتی که به منع مشارکت زنان در امور سیاسی و اجتماعی می‌پردازد را اینگونه دسته بندی کرد:

۱- احادیث منع از امارت و حکومت زنان

۲- احادیث منع مشورت زنان

۳- احادیث دلالت کننده بر نقص عقول زنان

۴- احادیث منع از اطاعت و تدبیر زنان

برخی از آیات و روایاتی که در این دیدگاه به آنها استناد می‌شود:

«الرجال قوامون علی النساء بما فضل الله بعضهم علی بعض و بما انفقوا» نساء / ۳۴

«و قرن فی بیوتکن و لا تبرجن تبرج الجاهلیه الاولی» (احزاب / ۳۳).

«لن یفلح قوم ولوا امرهم امراه» (مستند الشیعه، ج ۲؛ کتاب القضاء، ص ۵۱۹).

«ولا تولی المراه القضاء ولا تلی الاماره» (الکبیسی، ۱۴۰۷ ق: ۱۱۶۶).

«… فعند ذلک یکون السلطان بمشوره النساء واماره الصبیان» (نهج‌البلاغه، حکمت ۱۰۲).

«امورکم الی نساءکم فبطن الارض خیر لکم من ظهرها» (ابن‌شعبه، تحف‌العقول، ص ۳۵)

«ایاکم و مشاوره النساء فان فیهن الضعف و الوهن و العجز» (وسایل الشیعه، ج ۲۰، ص ۱۸۲).

«وایاک و مشاوره النساء فان راین الی افن» (نهج‌البلاغه، نامه ۳۱).

«فانهن ضعاف القوی و الانفس و العقول» (کلینی، فروغ کافی، ص ۳۹).

«طاعه المراه ندامه» (کلینی، ج ۵، ص ۵۱۷).

مفسران و فقیهان تفاسیر متفاوتی از این آیات دارند. ردپای نفوذ این گونه روایات در متون ادبی کلاسیک و فرهنگ روزمره مردم باعث شده که در دیدگاه عامه، نوعی مقابله با حضور زنان در جامعه دیده شود.

در مقابل دیدگاه‌هایی وجود دارد که معتقد است قرآن کریم بدون تمایز قائل شدن بین زن و مرد در زمینه‌های مختلف بر مشارکت زنان در عرصه اجتماعی با رعایت اصول تأکید می‌ورزد.

با بررسی آیات مختلف پیرامون ابعاد و مسائل خانواده می‌توان حضور بی‌واسطه و مستقیم زنان را در عرصه‌ی جامعه استنباط کرد. این نگاه معتقد است که قرآن به زنان این حق را می‌دهد که با استفاده از توان اقتصادی، سرمایه‌ی فرهنگی و علمی و توانایی‌های خود، در جامعه حضور فعال داشته باشند. با ذکر آیاتی از قرآن کریم تأکید می‌ورزند که «افراد بیش از هر چیز به عنوان انسان از سوی خداوند مورد خطاب قرار می‌گیرند و زن و مرد از آن جهت که انسانند هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند (طباطبایی، ۱۳۵۷: ۱۳۵). علامه طباطبایی با تفسیر آیه ۱۹۴ سوره‌ی عمران و آیه ۱۳ سوره حجرات، نتیجه می‌گیرد که شرع اسلام زن را همانند مرد جز کامل جامعه انسانی و واجد حقوق و آزادی‌های برابر در نظر می‌گیرد (طباطبایی، ۲۶-۲۵: ۱۳۵۷). استاد مطهری نیز در کتاب «نظام حقوقی زن در اسلام» با تأکید بر آیات سوره نساء و روم تلاش می‌کند تا عدم برتری مرد بر زن و تقدم هویت انسانی بر هویت جنسی را در قرآن کریم نشان دهد (مطهری ،۱۵-۱۰: ۱۳۷۵).

این نگرش معتقد است که زنان باید در عرصه مشارکت اجتماعی و قدرت سیاسی حضور داشته باشند، زیرا شایستگی و توانایی آنان به نوعی با مردان برابری و رقابت می‌کند و یا حتی از آنان پیشی می‌گیرد. این نگاه جنسیت را به عنوان متغیر اصلی مشارکت رد می‌کند و با انتقاد به اینکه سطح مشارکت زنان بیشتر بعد منفعلانه و یا بینابینی را دارد، خواستار مشارکت فعالانه با احراز پست‌ها و مناصب حکومتی هستند. از این رو این نگاه با مطرح کردن توانمندی‌های زنان در مدیریت وزارتخانه‌ها و دیگر عرصه‌های اجتماعی، خواستار رفع تبعیض‌هایی هستند که در این عرصه نسبت به زنان اعمال شده است.

این نگاه در حوزه مشارکت سیاسی سهم بیشتری از آنچه امروز هست، برای زنان قائل است. این مشارکت با حضور در تصمیم گیری های کلان جامعه، قدرت بیشتری به زنان خواهد بخشید. در این رویکرد مشارکت زنان فراتر از شرکت در راهپیمایی‌ها، رفتن به نماز جمعه، فعالیت در احزاب و گروه‌های خاص، نمایندگی مجلس و شورای شهر، وزارت و حضور در عرصه‌های بین المللی را هم شامل می‌شود. از نظر این افراد، سطح نخبگان سیاسی زن در جامعه امروز ایران، به حدی است که بتوانند در رأس هیأت‌های دیپلماتیک و سازمان‌های بین المللی و یا وزارتخانه‌ها و …فعالیت داشته باشند. این دیدگاه معتقد است خطاب‌های قرآن کریم به گونه ایست که هم زن و هم مرد را شامل می‌شود و زنان غیر از مسئولیت‌های خانگی، مسئولیت‌های اجتماعی برعهده دارند. این نگاه معتقد است که پیش از آغاز رنسانس و مدرنیته در غرب حتی بعد از آن تا نیمه اول قرن بیستم، دین اسلام در میان دین شناسان و دین‌پژوهان به عنوان مهم‌ترین دینی است که حقوق زنان را پاس داشته است و با ظهور اسلام است که زن ارزش‌های انسانی خود را باز یافت.

این نگاه حضور زنان در جامعه را در منابع مختلف روایی، اخلاقی و حدیثی جست‌وجو می‌کند و معتقد است که زن در راستای نقش تربیتی در خانواده می‌تواند به فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بپردازد. در واقع اسلام مانع مشارکت زنان نیست.

تأکید نگاه‌های دینی در این است که در مشارکت زنان باید مبانی شخصیتی و حقوقی زن لحاظ شود. دیدگاه اسلامی نسبت به فعالیت زن، در دو محدوده مختلف، اهتمام می ورزد: اول محدوده امت اسلامی که زن به عنوان فردی از افراد آن در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی مشارکت دارد و دوم محدوده خانواده که در دیدگاه اسلامی، دارای وظایف خانوادگی است و زن در چارچوب آن مسئولیت‌های زیادی را ایفا می‌کند.

کد خبر 5941187

منبع: مهر

کلیدواژه: زنان خانواده جوانان قوه قضاییه سازمان هواشناسی آلودگی هوا هلال احمر جمهوری اسلامی ایران وضعیت جوی کشور بارش باران رضا مراد صحرایی دستگیری غلامحسین محسنی اژه ای اعتیاد فلسطین مواد مخدر شهر تهران پلیس راهور اجتماعی و سیاسی مشارکت زنان قرآن کریم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۰۳۳۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حجاب، مسیر مصلحت جامعه

  حجاب یکی از آن عوامل و رفتارهایی است که نقش مهمی در پیشبرد اهداف جامعه اسلامی ایفا می‌کند. در واقع وقتی قرار است در محتوای یک جامعه عفت و پاکدامنی مطرح باشد آن وقت مسأله پوشش یک زن مسلمان مفهوم عمیقی به خود می‌گیرد و تبدیل به قانون می‌شود که طبق فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری، حجاب یک حکم شرعی و قانونی است و عمل به آن بر همگان، مسلم و واجب است. دین اسلام، پوشش را یکی از بهترین عوامل حفاظت زنان و حفظ سلامت اجتماعی می‌داند و در واقع حجاب، لباس مشارکت اجتماعی و آزادی زنان در جامعه است و چون زن بدحجاب، هرگز نمی‌تواند جلوی نگاه‌های آلوده و هوس‌انگیز مردان را بگیرد، اسلام از زنان خواسته که با رعایت پوشش اسلامی ازچشم‌چرانی مردان جلوگیری وازحقوق فردی و اجتماعی‌شان محافظت کنند. امین کشوری، کارشناس عفاف و حجاب به جام‌جم می‌گوید:«حجابی که اسلام راجع به آن حرف می‌زند و در آیات قرآن به آن اشاره شده است به مصلحت مردم وهمین خانواده‌هاست.همان دختران جوانی که می‌خواهند همسران‌شان راحفظ کنندو پسرانی که می‌خواهند زن محبوب‌شان راازدست ندهند،بدون حفظ حجاب ورعایت حدوحدود آن این خواسته‌های‌شان‌عملی نمی‌شود.»
     
تضاد آموزه‌های غربی با ارزش‌های اسلامی
درجوامع غربی برای این‌که از زن، موجودی به وجود بیاورند که موردنظر خودشان و اهداف سودجویانه‌شان باشد، نیازدائم به مد دارند تا با درست کردن آن، چشم‌ها، دل‌ها و ذهن‌ها را به همین جذابیت‌های ظاهری و کوته‌بینانه مشغول کنند. اما فردی که به این ظواهر وسوسه‌انگیز مشغول شودمجالی برای رسیدن به ارزش‌های واقعی واخلاقی خواهدداشت؟امین کشوری می‌گوید: «آموزه‌های غربی به زنان می‌آموزد که همه ارزش‌های آنها در «تن» خلاصه شده‌ و اگر توانست اندام، ظرافت‌ها و زیبایی‌هایش را به بهترین شکل ممکن برای افراد جامعه به نمایش بگذارد، می‌تواند ایفای نقش کند. اما این نگاه، مقابل ارزش‌های دینی و اسلامی است. اسلام می‌گوید: نقش اصلی زن در جایگاه همسری و مادری است و با حفظ این موقعیت‌ها و رعایت حجاب که برایش امنیت می‌آورد می‌تواند در عرصه اجتماع ظاهر شود و به فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی یا حتی اقتصادی نیز بپردازد». البته اسلام هرگز نخواسته مرد از زن بهره‌کشی اقتصادی کند،بلکه سخت با آن مبارزه می‌کند و ازنظر اسلامی، استقلال اقتصادی زن، امری مسلم و متعلق به خود اوست. 

بالا رفتن سطح استانداردهای جنسی 
درجوامع غربی، دردسترس بودن زنان بی‌حجاب ورفتارهای غیرطبیعی آنان سبب شده که مردان به تدریج ازآنها رویگردان و حتی متنفر شوند.در واقع دیدن سطح بالایی از بی بندوباری و جذابیت‌های زنان برای مردان به عادت تبدیل شده، چون مردان روزانه با تعداد زیادی از زنان بی حجاب رو‌به‌رو می‌شوند و این تقاضای روحی،روانی و جنسی آنها را بالامی‌برد وطالب سطح جدید، متنوع و بی‌بندوبارتر ازوضعیت موجودشان می‌شوند. این موضوع باعث شده تا مردان برای ارضای غریزه جنسی خود به همجنسان خود روی آورند. سردی و بی‌مهری مردان نیز سبب شده تا زنان نیزبه همجنسان خودروی آورندکه همجنس بازی یکی ازمشکلاتی است که تمدن غرب با آن دست و پنجه نرم می‌کند، اما در اسلام همه نیازها و تامین آنها باید در مسیر تعالی و سعادتمندی انسان باشد نه این که همه فکر وذکر افرادبرای تامین نیازهای جنسی که به صورت عطش جنسی درآمده،صرف شود.به گفته کشوری، آزادی‌های جنسی نامشروع، موجب شده پیمان اخلاقی و زناشویی همسران و به عبارتی بنیان خانواده از بین برود و سبب به وجود آمدن پیامدهای ناگواری مانند سقط جنین، بچه‌های نامشروع، خشونت و تجاوز به زنان، خروج از مرز اعتدال در پرداختن به نیازهای جنسی و... شود. کم شدن و سیر نزولی جمعیت نیز یکی دیگر ازمعضلات چنین جوامعی است و هنگامی اتفاق می‌افتد که نسل موجود به دلایل تمایل نداشتن به تشکیل خانواده و فرزنداوری و ترویج روابط نامشروع جنسی و...تمایلی به تولید نسل جدید نداشته باشد. در این‌گونه جوامع تعداد سالمندان و سالخوردگان نسبت به درصد کودکان و نوجوانان بیشتر می‌شود.